Trends in de overheidscommunicatie

• De bestuurlijke, maatschappelijke en technologische veranderingen in de Nederlandse samenleving hebben de overheidscommunicatie in de afgelopen decennia beïnvloed. De overheidscommunicatie heeft zich ontwikkeld van zendergerichte voorlichting tot multimediale communicatie over beleid en het tot stand komen daarvan.
• De burger is mondiger geworden, laat steeds vaker van zich horen, stelt zich kritischer op, wil op maat worden geïnformeerd en persoonlijk worden benaderd.
• Het medialandschap is sterk veranderd. De media werken steeds sneller. Er is een continue stroom aan berichten en de concurrentie is groot. Hierop wordt ingespeeld door de directies Communicatie die voor de media ook '24/7' benaderbaar zijn.
• Is ten behoeve van de herkenbaarheid het rijksbrede logo ingevoerd en is er één website voor de rijksoverheid (www.rijksoverheid.nl).
• Is veel moeite gedaan om zoveel mogelijk informatie via internet te ontsluiten.
• Worden publiekscampagnes steeds meer binnen een overkoepelend thema gevoerd.
• Het grote, en diverse aantal (massa)media dat er in de afgelopen jaren is bijgekomen - online en offline - biedt nieuwe kansen om het 'grote' publiek te bereiken. De keerzijde is echter dat de boodschap versnippert en minder makkelijk breed wordt opgepikt.
• Ook verhoogt het de 'kwantitatieve druk' op de directies Communicatie. Zo wordt niet alleen de parlementaire pers bediend, maar ook vakbladen, redacties van consumentenprogramma's, websites, tijdschriften, e.d. Ook weten buitenlandse journalisten in toenemende mate de weg naar overheidswoordvoerders- en persvoorlichters te vinden.
• Verder heeft internet gezorgd voor een verschuiving in de rol van zender en ontvanger: iedereen kan nu zender worden van informatie, en opinies en reacties verspreiden. Op elk moment van de dag kan informatie worden gezocht en verspreid, zowel door de burger als door de overheid.
• Hierdoor moet ook de overheid zich actiever bewegen op het internet. Nagedacht moet worden over de vraag hoe dit kan. En op welke manier bijvoorbeeld de zogenaamde web 2.0 toepassingen als 'communicatiemiddelen van de overheid', naast de meer traditionele kunnen worden ingezet.
• Kortom, de hectiek, de roep om proactiviteit en de behoefte aan duidelijk afzenderschap nemen toe.
• De taak en de uitdaging voor de overheid is - tegemoetkomend aan deze ontwikkelingen en de wensen van burgers - tijdig, volledig en transparant te communiceren. Dit vraagt om creatief en voortvarend communicatiebeleid, waarin departementen van elkaar en van internationale partners kunnen leren.
• Er wordt gewerkt aan de opzet van compacte, strategische communicatiedirecties die kunnen inspelen op de ontwikkelingen en eisen van de samenleving. De meer uitvoerende taken worden in gezamenlijkheid, rijksbreed opgepakt zodat met minder mensen de gevraagde taken toch op niveau kunnen blijven worden uitgevoerd. In 2011 zal de formatie van de communicatiedirecties bij de Rijksoverheid gemiddeld met meer dan 20% zijn afgenomen.
• Thuiswerken wordt gestimuleerd en gefaciliteerd door het Rijk. EL& gaat binnenkort over op een zogeheten Thin-Client, waardoor het mogelijk wordt thuis de desktop één op één te openen en gebruiken.
• Ambtenaar 2.0 is het sociale media platform voor alle ambtenaren om hun ervaringen te delen, kennis uit te wisselen en ideeën op te doen op het gebied van de publieke functie en overheidscommunicatie.
• De ministeries van SZW, VenW, VROM en BZ hebben een gezamenlijk bedrijf voor facilitair management ontwikkeld: 4FM. Met 4FM willen de ministeries tot 27% op ambtenaren besparen. Bij ziekte of onderbezetting op het ene ministerie kan 4FM bijvoorbeeld personeel inzetten van andere ministeries.[1]
• Alle ministeries krijgen dezelfde externe link: digitale werkomgeving. Op elk moment en op elke gewenste locatie hebben ambtenaren toegang tot de informatie die zij voor het werk nodig hebben. Dat kan op het eigen departement, gastdepartement, thuis of via de pc en PDA.[2]
• Er is een gezamenlijke website voor het Rijk, Rijksoverheid.nl. De informatie is op basis van thema’s en onderwerpen zijn gerangschikt en niet langer per ministerie. Per thema worden categorieën en onderwerpen gerangschikt en relevante nieuwsberichten getoond die afkomstig zijn van de verschillende ministeries.
• Er is een Rijksbreed intranet gelanceerd, het Rijksweb, waar alle interne portalen van de verschillende ministeries naar zullen migreren. EL&I zal naar verwachting in de loop van het jaar migreren van het tijdelijke EL&I-portaal, naar het Rijksweb. De oude intranetten van oud-LNV en oud-EZ zullen komen te vervallen.